🔥 CO₂ GAZLI SÖNDÜRME SİSTEMİ NEDİR?

Karbondioksit (CO₂) gazlı yangın söndürme sistemleri, özellikle yanıcı sıvılar, elektrik panoları, makine odaları, jeneratör odaları ve sunucu odaları gibi yanıcı olmayan katılar veya hassas ekipmanlar içeren alanlarda yaygın olarak kullanılan etkili yangın söndürme sistemleridir.

Karbondioksit gazlı yangın söndürme sistemi, yangın anında ortamdaki oksijen oranını azaltarak ve aynı zamanda ısıyı emerek yangını bastıran, temassız ve iz bırakmayan bir gazlı söndürme yöntemidir.

CCO₂ gazı, yangın anında ortama salındığında, ortam havasındaki oksijen miktarını %21'den %15’in altına düşürerek yanma reaksiyonunu durdurur. Aynı zamanda gazın hızlı genleşmesiyle ısıyı absorbe ederek alevleri soğutur. CO₂ gazlı yangın söndürme sistemleri, kullanım amacına ve alanın gereksinimlerine göre iki temel tipte uygulanır.

1-YÜKSEK BASINÇLI SİSTEMLER
CO₂ gazı genellikle 56–60 bar arasında bir basınçla çelik silindirler içinde depolanır. Bu sistemler, ani müdahalenin kritik olduğu, sınırlı hacimli ve hızlı söndürme gerektiren ortamlarda etkili bir çözüm sunar. Kompakt yapıları sayesinde, makine daireleri, elektrik panoları ve jeneratör odaları gibi alanlarda sıkça tercih edilir.

2-DÜŞÜK BASINÇLI SİSTEMLER
25 bar basınçta çalışan, soğutulmuş yatay tanklarda depolanan CO₂ gazı ile çalışır. Bu sistem tipi, daha büyük hacimlerin korunmasında kullanılır ve gazın kontrollü şekilde tahliyesini sağlayarak daha uzun süreli koruma sunar. Endüstriyel tesisler, geniş makine parkurları veya büyük üretim alanları gibi büyük ölçekli uygulamalar için uygundur. Her iki sistem tipi de etkin söndürme sağlarken, ortamın yapısına ve yangın riskine göre doğru sistemin seçilmesi kritik önem taşır.

📦 Sistem Bileşenleri

• CO₂ Silindirleri: Gazın depolandığı basınca dayanıklı silindirlerdir.
• Dağıtım Boru Hattı ve Nozullar: Gazın hedef alana yönlendirilmesini sağlar.
• Kontrol Paneli: Sistemin otomatik veya manuel olarak tetiklenmesini sağlar.
• Dedektörler: Duman, ısı veya alev algılayıcıları ile yangını tespit eder.
• Uyarı ve Tahliye Sistemleri: Gaz salımı öncesinde sesli ve görsel uyarılarla alanın tahliyesini sağlar.

📍 Kullanım Alanları

• Elektrik panoları ve trafo merkezleri
• Jeneratör odaları
• Sunucu odaları (data center)
• Arşivler ve laboratuvarlar
• Denizcilik uygulamaları (gemi makine dairesi)

✅ Avantajları

• Ortamı soğutur ve Oksijeni sıfıra indirir. Yangını hem mekanik hem kinetik olarak söndürür.
• Temiz gazdır: Elektronik cihazlarda nadir eserlerde kalıntı bırakmaz.
• Ozon tabakasına zarar vermez (ODP: 0)
• Küresel Isınma Potansiyeli düşüktür (GWP ≈ 0)
• Doğal üretilen gaz olduğu için çevreyle uyumludur.
• Yeniden doldurulabilir, silindir içeriği kolayca tedarik edilebilir.

⚠ Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Sızdırmaz alanlarda kullanılmalıdır.
• Sistem kurulumu öncesi oda sızdırmazlık testi (Room Integrity Test) yapılmalıdır.
• Yüksek basınçlı sistem olduğu için özel borulama ve montaj ekipmanları gerekir.
• Depolama alanı gereksinimi, diğer gazlara göre biraz daha fazladır.
• Ga"z boşalacak yerde insan tahliyesi muhakkak dikkat edilmeli.

🔍 Örnek Uygulama

Alan Hacmi: 120 m³ Hedef Oksijen Seviyesi: %15’in altı Gerekli CO₂ Miktarı: Yaklaşık 90–100 kg Tahliye Süresi: 60 saniye Dedektör: Isı ve duman algılamalı çift kademeli sistem Alarm ve Uyarı: Sesli + ışıklı tahliye uyarısı, 30 saniyelik gecikme

120 m³ hacmindeki bir jeneratör odası için tasarlanan bu CO₂ söndürme sistemi, yangın anında ortamın oksijen seviyesini %15’in altına düşürerek yanma reaksiyonunu durdurur ve aynı zamanda gazın genleşmesiyle ortam sıcaklığını hızla düşürerek yangını bastırır. Sistem, yangını yaklaşık 60 saniyede kontrol altına alırken, gaz boşaltımı başlamadan önce 30 saniyelik sesli ve görsel uyarı vererek içeride bulunan kişilerin güvenli şekilde tahliyesine olanak tanır. Isı ve duman algılayan çift kademeli dedektörler sayesinde erken müdahale sağlanır. CO₂ gazının kalıntı bırakmayan ve ekipmanlara zarar vermeyen yapısı, bu tür teknik alanlar için güvenli ve etkili bir yangın söndürme çözümü sunar.

SONUÇ

Karbondioksit (CO₂) gazlı yangın söndürme sistemleri; hızlı, etkili ve kalıntı bırakmayan yapısıyla özellikle teknik ve endüstriyel alanlarda güvenilir bir yangınla mücadele çözümüdür. Ortamdaki oksijen seviyesini düşürerek ve ısıyı emerek yangını hem kimyasal hem de fiziksel olarak bastırır. Ancak, gazın insan sağlığı üzerindeki etkileri nedeniyle sistemin kullanıldığı alanların sızdırmaz olması ve tahliye prosedürlerinin titizlikle uygulanması büyük önem taşır. Doğru planlama ve profesyonel kurulumla birlikte CO₂ sistemleri, hassas ve riskli alanlarda yüksek yangın güvenliği sağlar.

Standartlar ve Sertifikasyon

• NFPA
• TSE
• EN